Na Skalny Stół z Przełęczy Okraj – przejście zimowe
- Skalny Stół jest uważany za jeden z najlepszych punktów widokowych w Karkonoszach,
- Na szczyt można dostać się z Przełęczy Okraj,
- Widoki na szczycie nie zawsze się pokazują, ale wycieczka będzie mimo to satysfakcjonująca.
Skalny Stół – spot z przepięknymi panoramami
Skalny Stół znajduje się w Karkonoszach, na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego, blisko granicy z Czechami. Jest częścią Grzbietu Kowarskiego, który oddziela Kotlinę Jeleniogórską od czeskiej strony Karkonoszy. Choć mniej popularny niż pobliska Śnieżka, oferuje niezapomniane widoki na Kotlinę Jeleniogórską, a przy dobrej pogodzie nawet na dalsze pasma górskie, takie jak Rudawy Janowickie, szczyty Bramy Lubawskiej czy Kotlinę Jeleniogórską.
Szczyt zbudowany jest głównie z granitu karkonoskiego, charakterystycznej skały powstałej w wyniku procesów magmowych. Na jego stokach można znaleźć ślady dawnych kamieniołomów, gdzie w XVIII wieku wydobywano granaty, czyli minerały należące do grupy krzemianów, wykorzystywane m.in. w jubilerstwie.
A skąd nazwa „Skalny Stół”? Nazwa szczytu nawiązuje do płaskiego wierzchołka, który przypomina kamienny stół. Skały na szczycie są wyrównane, co sprawia, że miejsce to rzeczywiście przypomina naturalny stół. Takie ukształtowanie terenu jest wynikiem erozji oraz wietrzenia granitu, który pod wpływem czynników atmosferycznych ulegał pękaniu i rozpadał się na bloki. Dzięki temu powstała charakterystyczna, niemal pozioma powierzchnia na szczycie.
Szczyt ten można zdobyć zarówno od strony Przełęczy Okraj, jak i Karpacza, jednak w tej relacji skupię się na trasie z Przełęczy Okraj, która oferuje większą różnorodność krajobrazów i historii.
Trasa z Przełęczy Okraj
Stanowiąca naturalną granicę pomiędzy Polską a Czechami Przełęcz Okraj znajduje się na wysokości 1046 m n.p.m. Można tu dotrzeć od strony Kowar lub Kamiennej Góry, a także z pobliskiego Karpacza. Tu mała uwaga – niestety próżno szukać publicznego transportu na Okraj. Pozostają jedynie prywatne busy z Karpacza.
Przełęcz Okraj to jedno z najstarszych i najważniejszych przejść przez Karkonosze, oddzielające Grzbiet Kowarski od Grzbietu Lasockiego. Od wieków stanowiła strategiczny punkt na trasie handlowej i komunikacyjnej pomiędzy Śląskiem a Czechami. Już w średniowieczu przez przełęcz prowadził ważny szlak handlowy, którym transportowano towary pomiędzy Czechami a Śląskiem. Wśród nich znajdowały się m.in. sól, sukno, przyprawy oraz wyroby rzemieślnicze. W pierwszej połowie XIX wieku przez Przełęcz Okraj przebiegała granica prusko-austriacka, co sprzyjało przemytnikom. Właśnie tutaj funkcjonowała tzw. Tabaczana Ścieżka (Tabaksteig), którą przemycano tabakę i inne towary objęte wysokimi cłami. W XIX w. Przełęcz Okraj była popularnym miejscem zimowej rozrywki. Prowadziły stąd specjalne trasy dla sań „rogatych”, które cieszyły się dużą popularnością wśród turystów. Najdłuższa z nich miała 7 km długości i wiodła w stronę Kowar. Od 1945 r. Przełęcz Okraj stanowi punkt graniczny między Polską a Czechami. W czasach PRL-u było tu przejście graniczne, jednak do lat 90. było ono dostępne tylko dla obywateli PRL i Czechosłowacji. Dziś, dzięki strefie Schengen, można swobodnie przekraczać
Znajdujące się tutaj Schronisko PTTK „Na Przełęczy Okraj” ma bogatą historię. Początki budynku sięgają XIX w., kiedy działała tu gospoda i karczma dla podróżnych. W czasie II wojny światowej okolice Przełęczy Okraj były wykorzystywane przez niemieckie wojsko, które budowało w pobliskich Kowarach zakłady wydobycia uranu. W tym czasie powstały również umocnienia, które miały chronić podejścia do Sudetów.
Dziś Przełęcz Okraj jest ważnym punktem turystycznym, skąd wychodzi wiele malowniczych szlaków, m.in. na Skalny Stół, Śnieżkę, Jelenkę i w stronę czeskiej Małej Upy.
Gdzie zostawić samochód
Po czeskiej stronie znajduje się wiele ogromnych i płatnych parkingów. W zimie zapełniają je samochody narciarzy zjazdowych, biegowych i skiturowych, a także saneczkarzy oraz wędrowców. Pojemność parkingów jest ogromna, także miejsca wystarczy dla każdego. Ruszam szlakiem czerwonym, który z parkingu prowadzi w lewo kilka metrów ulicą i skręca koło chaty Jerabinka od razu w górę. Dalej mijamy szlakowskaz Nad Pomeznimi Boudami i lecimy nadal dosyć ostro pod górę. Na trasie znajdują się ławki, a nawet niewielki schron drewniany, koło którego jest mini plac zabaw dla dzieci. Po ok. 2 km dochodzimy do Sowiej Przełęczy, która znajduje się na wysokości 1164 m n.p.m. Na Sowiej Przełęczy znajduje się rozejście szlaków na Śnieżkę, na Skalny Stół oraz do Schroniska Jelenka. Wybieram trasę w lewo i do góry – na Skalny Stół. Wtedy jeszcze liczę, że wiatr przewieje nisko zawieszone chmury i pojawią się widoki.
Widoki na szczycie Skalnego Stołu
Po osiągnięciu Skalnego Stołu nagroda jest wyjątkowa – rozpościera się tutaj panorama na Karkonosze i ich czeską stronę. Można podziwiać Śnieżkę, Kotlinę Jeleniogórską oraz wschodnie pasma Sudetów. W pogodne dni widoczność sięga nawet Gór Stołowych i Broumovskich Ścian. To idealne miejsce na odpoczynek, zjedzenie drugiego śniadania i delektowanie się ciszą górskiej przyrody.
Tak jest w idealny, bezchmurny dzień. Ja zastałam niskie chmury, wiatr zacinający drobnym śniegiem. Jedynie na chwilę odsłoniła się groźnie Czarna Kopa. I tyle z widoków.
Na Skalnym Stole widać także ślady dawnej działalności kamieniarskiej. W XVIII w. działały tu kamieniołomy, w których wydobywano m.in. granaty. Dzisiaj jedynym śladem po tej działalności są charakterystyczne rumowiska skalne, które dodają temu miejscu surowego uroku.
Słupki graniczne w Karkonoszach
Wracając ze Skalnego Stołu, można wybrać niebieski szlak prowadzący przez Czoło. Podejście na Czoło (1247 m n.p.m.) jest stosunkowo łagodne, choć zimą może być wymagające ze względu na głęboki śnieg. Szczyt Czoło jest także oznaczony słuszną tablicą. Przypomnę także, że wędruję cały czas szlakiem grzbietowym wzdłuż granicy państwowej. Co kilkaset metrów mijam charakterystyczne, czerwono-białe słupki graniczne. To jest także jedna z ciekawostek karkonoskich szlaków granicznych. Linia Karkonoszy od wieków była naturalną granicą, początkowo oddzielającą piastowski Śląsk od Królestwa Czech, a później zmieniającą swoje znaczenie w zależności od losów Europy.
Słupki, które do dziś wyznaczają granicę, pochodzą z 1918 r., kiedy powstała Czechosłowacja. Po czeskiej stronie można dostrzec wykute w kamieniu litery „CS” (Československo), natomiast po polskiej literę „P”, która nie zawsze wygląda proporcjonalnie. Wynika to z historycznej korekty – pierwotnie na słupkach widniało „D” (Deutschland), a po 1945 r., w nowych polskich granicach, litera „D” została przerobiona poprzez dokucie dolnego elementu, tworząc „P”. Niektóre oznaczenia próbowano usuwać – na czeskich słupkach widać ślady dłuta, którym starano się odkuć nawiązania do nieistniejącej już Czechosłowacji po jej podziale w 1993 r. Ostatecznie, w 2005 r. straż graniczna zamalowała pierwotne oznaczenia i zastąpiła je jedynie czarną farbą, nanosząc litery C i P.
Niebieski szlak jest najkrótszą trasą powrotną na Przełęcz Okraj i prowadzi przez kosodrzewinę oraz świerkowy las. Wędrówka na Skalny Stół z Przełęczy Okraj to idealna propozycja dla osób, które szukają nieco mniej uczęszczanych tras w Karkonoszach. Oprócz pięknych widoków można tu doświadczyć historii i poczuć prawdziwy klimat górskiej przygody.
