Cap –wieża z panoramą na pół świata
- Wieża widokowa na szczycie Cap jest bezpłatna, a widoki są znakomite,
- Trasa wiedzie pośród Teplickich skał piaskowcowych,
- Po drodze skalna wychodnia o wdzięcznej nazwie Lokomotiva,
- Na trasę możecie. zabrać pieska.
Miasta Skalne
Choć Adrszpaskie i Teplickie Skalne Miasta przyciągają tłumy turystów swoimi skalnymi labiryntami, zaledwie kilka kilometrów dalej, z dala od kas i kolejek, wznosi się Cap (786 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Adrszpasko-Teplickich Skał. Čáp oznacza „Czapla” i doskonale oddaje samotne, wyniosłe położenie tej góry. To miejsce, gdzie dzika natura spotyka się z genialną panoramą – i nie zapłacisz tu ani korony.
Cap to również najwyższy punkt Polickiej vrchoviny, będącej częścią czeskich Gór Stołowych (Broumovská vrchovina). Szczyt ten zbudowany jest z piaskowców ciosowych koniaku – najmłodszej warstwy górnokredowych skał niecki śródsudeckiej. To klasyczny przykład gór płytowych: płaskie struktury, pionowe ściany, niesamowita odporność na wietrzenie. Piaskowce w tej części gór stołowych są beżowe do ciemnoszarych. Formacje skalne sięgają do 100 metrów wysokości. Skały te wyrastają niemal pionowo z poziomu gruntu, tworząc długie, kanionowe formacje i wysokie baszty – idealne do wspinaczki.
Góry Stołowe – kolebka europejskiej wspinaczki
Tereny Gór Stołowych, zarówno po polskiej, jak i czeskiej stronie, to prawdziwy raj dla miłośników wspinaczki. Szczególnie piaskowcowe ściany Adrszpasko-Teplickich Skał i Hejszowina, jak dawniej nazywano Szczeliniec Wielki i okolice, mają w tej historii wyjątkowe miejsce.
Nazwa Hejszowina pochodzi z niemieckiego Heuscheuer, czyli „Stodoła Siana”. Przez wieki odnosiła się do masywu Szczelińca oraz sąsiednich Błędnych Skał. Już w XIX w. była znana nie tylko turystom, ale i pionierom wspinaczki – to właśnie tutaj, na ciosowych piaskowcach, zaczęto testować nowe techniki poruszania się po pionowych ścianach. Czescy i niemieccy wspinacze, m.in. z Drezna, uznali Adrszpach i Teplickie Skalne Miasta za jeden z najważniejszych terenów wspinaczkowych Europy. Do dziś obowiązują tu ścisłe reguły ochrony przyrody i tradycyjnej etyki wspinaczkowej, np. zakaz używania magnezji i ograniczenia w ilości kotew. Każda droga musi być pokonywana z szacunkiem do skały – zgodnie z ideą pískovcové lezení (wspinaczki piaskowcowej).
Dzięki temu tutejsze ściany, niekiedy osiągające nawet 100 metrów wysokości, zachowały swój dziki, naturalny charakter. Wspinać się tu mogą tylko licencjonowani wspinacze, a wielu z nich traktuje to miejsce niemal jak świętość.
Wspinaczka w miejscach ochrony przyrody dozwolona jest zazwyczaj od 1 maja do 31 października, choć konkretne daty mogą się różnić w zależności od warunków pogodowych i zarządzeń ochronnych. Także po intensywnych opadach deszczu wspinanie jest zabronione, ponieważ mokry piaskowiec staje się bardzo kruchy i łatwo ulega uszkodzeniu. Wspinaczka dozwolona jest wyłącznie na oznaczonych drogach wspinaczkowych. Istnieje stały zakaz używania magnezji – piaskowiec jest zbyt delikatny i magnezja wysusza go, zwiększając ryzyko kruszenia. Wbijanie stałych punktów asekuracyjnych (haków) jest niedozwolone, preferowana jest asekuracja własna i ringi osadzone zgodnie z lokalną tradycją. Nie wolno także wspinać się w miejscach objętych czasowym zakazem wstępu ze względu na lęgi ptaków lub inne przyczyny przyrodnicze (te strefy są wyraźnie oznaczone w terenie i na mapach).
Piaskowiec to materiał niezwykle kruchy, porowaty, powstały w wyniku sedymentacji w górnej kredzie. Jego odporność na erozję jest zróżnicowana, a nieostrożna wspinaczka prowadzi do trwałego uszkodzenia skał. Ponadto rejon jest domem dla chronionych gatunków ptaków, nietoperzy i roślin, co wymaga wyjątkowej troski.
Trasa: Teplice – Lokomotiva – Čáp – Skály
Wycieczkę najlepiej zacząć w Teplicach nad Metují. Z centrum miasteczka kierujemy się niebieskim szlakiem, a po chwili łączymy się z zielonym, który będzie prowadził nas aż na szczyt Capa. My nieco skróciliśmy wejście na szlak idąc pod nieczynnym wyciągiem. Trasa w sumie liczy około 16 km i zajmuje 5–6 godzin w wariancie pętli – to spokojna wycieczka na cały dzień, idealna dla osób średniozaawansowanych i rodzin z dziećmi.
Po drodze wchodzimy w obręb Teplickich Skał, gdzie można podziwiać pionowe mury skalne wyrastające wprost z dna kanionów. Jednym z ciekawszych punktów na trasie jest Lokomotiva – potężna wychodnia skalna przypominająca parowóz. To świetne miejsce na chwilę odpoczynku i zdjęcia. Szlak w dalszej części prowadzi przez świerkowe lasy regla dolnego i wznosi się ku szczytowi. Wspinaczka jest łagodna, bez trudności technicznych. Czworonogi są tu mile widziane, choć warto pamiętać o smyczy i zasadach rezerwatu.
Wieża widokowa na Capie
Na skalnym wierzchołku Capa znajduje się drewniana wieża widokowa, której konstrukcja może nie imponuje wysokością, ale z racji położenia na wyniosłej skale oferuje szeroką panoramę Sudetów. Co ważne – wejście jest całkowicie bezpłatne.
Z wieży zobaczysz:
- na północy: Karkonosze z dominującą Śnieżką,
- na wschodzie: Jestřebí hory i Góry Krucze,
- na południu: Góry Orlickie i Bystrzyckie,
- na zachodzie: Broumovskie Ściany, Góry Stołowe i Szczeliniec Wielki.
To jedno z tych miejsc, gdzie możesz usiąść z termosem kawy lub cherbaty i chłonąć ciszę, z dala od hałasu skalnych miasteczek. Wieża znajduje się poza strefą płatnych tras turystycznych, więc to doskonała alternatywa dla tłocznych głównych wejść.
Geologia i przyroda – Czapla na piaskowcowej płycie
Geologicznie Cap to reprezentant gór płytowych – formacji unikalnych w Europie. Cała Policka vrchovina leży na płycie górnokredowych piaskowców, której grubość przekracza miejscami 500 metrów. Płyta ta została wypiętrzona podczas orogenezy alpejskiej, lecz zachowała niemal poziome ułożenie warstw – co sprawia, że tutejsze szczyty mają „stołowy” profil. Na szczycie i wokół niego występują typowe dla Sudetów gatunki flory górskiej, m.in. fiołek dwukwiatowy czy modrzyk górski. Przy odrobinie szczęścia można wypatrzyć ptaki drapieżne krążące nad urwiskiem – w końcu Cap to doskonały punkt widokowy nie tylko dla ludzi, ale i dla natury.
Powrót przez Skály
Z Capa najlepiej zejść zielonym szlakiem do przysiółka Skály. Nazwa, oznaczająca po prostu „Skały” i doskonale oddaje charakter tego surowego, ale malowniczego zakątka Broumovskiej vrchoviny. Po wejściu do tej niewielkiej osady miałam wrażenie jakbym się cofnęła w czasie. Wszystkie budynki były sudeckimi chatami w całej krasie. Skály to zaledwie kilka domów, ale każdy z nich jest świadectwem dawnej tradycji budownictwa wiejskiego Sudetów. Dominują tu drewniano-kamienne zagrody o konstrukcji mieszanej – z drewnianą częścią mieszkalną i murowanym przyziemiem gospodarczym. Budynki te posiadają często kamienne fundamenty, deskowane szczyty i dwuspadowe dachy kryte łupkiem. Niektóre domy zachowały oryginalne ciemne elewacje z drewna impregnowanego smołą oraz zielone lub czerwone detale stolarki – charakterystyczne dla regionu.
W przeszłości osada była częścią majątku rodu Nádherný, który zarządzał pobliskim pałacykiem Bischofstein. Dziś Skály pełnią rolę spokojnego punktu wypadowego dla turystów, ale też skrywają ślady historii regionu – od wiejskiego życia po szlacheckie wpływy. Broumovská vrchovina była przez stulecia terenem dominacji klasztoru benedyktynów, który zarządzał okolicznymi wioskami. Miało to ogromny wpływ na ujednolicenie stylu budownictwa, jako że opactwo dyktowało normy nie tylko duchowe, ale również architektoniczne. W regionie wykształcił się tzw. styl broumovski. W pobliżu osady znajdziesz też malownicze Cerne jezírko – urokliwe leśne jeziorko. Stamtąd można wrócić do Teplic żółtym szlakiem, zamykając pełną pętlę.
